فهرست
در سال‌های گذشته طرح توجیهی شتر پرواری از جمله پردرآمدترین و پرسودترین قسمت‌های دامداری در کشور بوده و بسیار مورد توجه واقع گردیده است. شتر به خاطر شرایط خاص فیزیکی که دارد، قادر به زندگی در شرایط سخت بوده و به گفته عده‌ای از کارشناسان می‌توان شتر را به نوعی خرما در بخش کشاورزی تعبیر کرد. این حیوان نیاز به علوفه فوق‌العاده کم، آب اندک و زمین وسیع بیابانی دارد. همچنین شتر در برابر بیماری‌ها و اختلاف شدید دما مقاومت بسیاری داشته و کلیه اعضای این حیوان قابلیت بهره‌برداری اقتصادی دارد.
این حیوان به دلیل دستگاه خاص گوارشی منحصربه‌فردی که دارد، کم ارزش‌ترین گیاهان را به لحاظ تغذیه‌ای به انرژی و سلولز تبدیل کرده و در شرایط بد کم آبی نیز تا مدت‌ها نیازی به آب نخواهد داشت. بر همین اساس با حداقل هزینه می‌توان به پرورش و نگهداری از آن پرداخت.
برای دانلود طرح توجیهی شتر پرواری نگارش ۱۴۰۱ کلیک کنید
۱. لوک: شتر نر پس از ۳ سالگی (بالغ)
۲. لوک‌چه: شتر نر از ۱ سالگی تا ۳ سالگی
۳. مجی: شتر ماده از ۱ سالگی تا ۳ سالگی
۴. اروانه: شتر ماده پس از ۳ سالگی (بالغ)
۵. دیلاغ: بچه شتر تا سن ۱ سالگی
درباره شتربد نیست در کنار بررسی طرح توجیهی شتر پرواری، نگاه کوتاهی هم با تاریخ داشته باشیم. گوشت در دین اسلام حلال است. لیکن ذبح آن با جانوران حلال گوشت دیگر تفاوت داشته و آن را نحر (بریدن گلو) می‌کنند و چنانچه سر آن را همچون گوسفند قبل از نحر ببرند، گوشت آن حرام می‌شود. شیر این حیوان نیز قابل استفاده بوده، اما اغلب به منظور بارکشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از پشم و پوست آن نیز جهت ریسندگی، پارچه‌بافی و کفش‌دوزی استفاده می‌شود. گونه‌های دیگری از شتر با نام‌های لاما، آلپاکا، گواناکو در آمریکای جنوبی وجود دارند که بدون کوهان هستند.
برای شروع هر کاری سوالات بسیاری ذهن ما را به خود درگیر می‌کند. از جمله این سوالات که موجب گمراهی می‌شود و باعث می‌شود مسیر طولانی‌تر گردد، این است که باید از کجا شروع کنم؟ در واقع یافتن نقطه شروع، کار راحتی نیست. چنانچه یک منبع راهنما در اختیار داشته باشید، راحت‌تر خواهید توانست از عهده یافتن مسیر برآیید. از این رو خواهید دانست که بایستی از کجا شروع کنید. حتی گذراندن مسیر نیز راحت‌تر می‌شود. حال در جواب سوال اینکه باید از کجا شروع بایستی بگوییم، تنها راه کمک گرفتن از طرح توجیهی شتر پرواری است.
از جمله مزایای اصلی طرح توجیهی پرواربندی شتر، بهره‌گیری از آن تحت عنوان یک معرفی‌نامه جهت دریافت وام و تسهیلات بانکی است. ناگفته نماند که تسهیلات در شرایطی به طرح راه‌اندازی کسب و کار تعلق خواهد گرفت که از پشتوانه مالی و توجیه اقتصادی برخوردار باشد. در حقیقت این طرح توجیهی به بانک ثابت می‌کند که این کسب و کار از رونق و منفعت اقتصادی برای شخص و دولت برخوردار خواهد بود. علاوه بر این به اثبات می‌رسد که با در نظر داشتن سودآوری لازم در آینده، می‌توان اقساط وام را پرداخت نمود. به صورت کلی به هنگام دریافت وام، نخستین مدرکی که از شخص به منظور تشکیل پرونده درخواست می‌گردد، طرح توجیهی جهت پرورش شتر است.
طرح توجیهی شتر پرواری در رابطه با اخذ مجوز موثر بوده و اثرات خوبی به همراه خواهد داشت. با وجود این طرح این امکان را خواهید داشت تا گام‌های سریع‌تری جهت دریافت مجوز بردارید. البته در صورتی که محتوای طرح تخصصی و جامع باشد، به نتیجه مطلوب خواهید رسید. معاونت امور دامی سازمان جهاد کشاورزی با تهیه طرح توجیهی و اطمینان از محتوای کامل آن، مجوزهای مهم را در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد.
سرمایه اولیه مورد نیاز جهت شروع کسب و کاربا در نظر داشتن این موضوع که پرورش شتر به تحهیزات چندانی نیاز ندارد، از این رو به منظور راه‌اندازی آن نیز به سرمايه زیادی نیاز نخواهد بود. به طور کلی هزینه‌های کم پرواربندی شتر موجب گردیده است تا با کمترین سرمايه امکان راه‌اندازی این حرفه را داشته باشيد. بنابراین تهیه سرمايه اولیه آن کار دشواری نخواهد بود. به عنوان مثال چنانچه هدف نهایی، پرورش ۵۰ نفر شتر باشد، میزان سرمایه ثابت ۳۰۰ میلیون تومان بوده و به منظور سرمایه‌گذاری کل طرح نزدیک به ۵۷۱ میلیون تومان نیاز خواهد بود. میزان دریافت تسهیلات برای این کار ۴۰۰ میلیون تومان است.
از جمله مزایای شروع کسب و کار پرواربندی شتر، این بوده که می‌توان با هزینه حداقل آن را اجرا کرد. در همان آغاز کار، می‌توان با یک زمین زراعی ارزان قیمت کار را شروع کرد و به مرور زمان و افزایش بهره‌وری به توسعه کار پرداخت. هزینه‌هایی که در طرح توجیهی شتر پرواری مورد بررسی قرار می‌گیرد، موارد زیر را شامل می‌شود:
این کسب و کار، علاوه بر هزینه‌هایی که بدان اشاره شد، سود بسیار خوبی هم دارد. اشخاصی که تصمیم دارند به پرورش شتر بپردازند، با در نظر داشتن طرح توجیهی شتر پرواری ، بایستی پیش از شروع موارد بسیاری را مورد بررسی قرار دهند تا بتوانند سود مورد نظر خود را کسب نمایند. همانطور که پیشتر هم بیان کردیم، پرواربندی شتر طی سال‌های اخیر تحت عنوان یکی از پرسودترین بخش‌های دامداری در کشور، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. پرواربندی شتر در کشور سابقه‌ای کهن داشته و از دیرباز گذشتگان از پشم، مو، شیر و گوشت شتر بسیار استفاده می‌کردند.
پرورش شتر به منظور تقویت شترها انجام می‌پذیرد که نتیجه حاصل از آن طی مدت زمان کوتاهی قابل مشاهده خواهد بود. در واقع شترها از این طریق خیلی سریع وزن‌گیری کرده و در نهایت جهت انتقال به کشتارگاه و تهیه فرآورده‌های گوناگون آماده می‌شوند. تجهیزاتی که برای این منظور نیاز است تهیه زمین و مزرعه مناسب است. برای این کار باید از زمین‌های ارزان قیمت بهره‌گیری کرد. حداقل زمین مورد نیاز برای هر راس شتر، ۶۵ متر مربع بوده که به طور تقریبی ۲۹ متر آن جهت فضاهای سرپوشیده و روباز و مابقی جهت گردشگاه و فضای سبز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
یکی دیگر از تجهیزات اصلی جهت پرواربندی شتر، احداث ساختمان و جایگاه است که این محوطه باید رو به آفتاب و در خلاف جهت باد قرار بگیرد. به منظور تامین آب مورد نیاز بایستی از آب لوله کشی چاه استفاده نمود. برق مورد نیاز طرح توجیهی شتر پرواری نیز از شبکه سراسری بعد از دریافت مجوزهای لازم و خرید امتیاز قابل تامین خواهد بود.
از جمله بهترین شیوه‌ها به منظور کسب درآمد و سود بیشتر، صادرات به کشورهای خارجی است. یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین زیستگاه‌های شتر، مراتع و دشت‌های مناطق گوناگون استان سیستان و بلوچستان به خصوص ایرانشهر و دلگان، شهرستان‌های شمالی این استان و میرجاوه هستند. گوشت و فرآورده‌های صادراتی بایستی از بهترین کیفیت و بسته‌بندی برخوردار باشند و مجوزهای رسمی جهت صادرات را داشته باشند. استان سیستان و بلوچستان به دلیل هم مرز بودن با دو کشور افغانستان و پاکستان ظرفیت صادرات دام به این کشورها را دارد. از جمله کشورهایی که می‌توان به آن‌ها گوشت شتر صادر کرد، بایستی به کشور عراق، سوریه، لبنان، امارات و ترکیه اشاره داشت.
فرایند پرواربندی شترطرح توجیهی شتر پرواری را می‌توان به سه روش انجام داد:
۱. پرواربندی به شیوه باز یا مرتعی
در این شیوه دام در مراتع به چرا برده می‌شود و هیچ نوع تغذیه دستی در اختیار دام قرار نخواهد گرفت. این شیوه پرواربندی شتر، در سال‌های پر بارش به اجرا درمی‌آید.
۲. پروار بندی به شیوه نیمه بسته یا نیمه باز
در این شیوه دام در مراتع به چرا می‌رود و شب‌ها در یک جایگاه ساده کمی کنسانتره به دام داده می‌شود.
۳. پرواربندی به شیوه بسته
در این شیوه دام در یک جایگاه بسته محصور شده و به صورت دستی تغذیه می‌شود. جایگاه دام در این روش تشکیل شده از دو بخش بهاربند و فضای سرپوشیده یا همان سایبان است و برای آن واحد یک انبار ذخیره کنسانتره و هانکار علوفه هم در نظر می‌شود. توصیه می‌کنیم به ازای هر شش نفر شتر به طور تقریبی ۳ متر مربع سایبان و ۶ متر مربع بهاربند با متریال ارزان قیمت بومی و مطابق با معماری محلی در نظر گرفته شود. همچنین پیشنهاد می‌شود به منظور تاسیس آخور و آبشخور به ازای هر یک نفر شتر، ۱ متر آخور و ۰.۵ متر آبشخور مدنظر قرار دهید.
طرح توجیهی شتر پرواری از جمله طرح‌های پرسود مرتبط با صنعت دامداری بوده که بسیار هم مورد توجه واقع گردیده است. شتر یکی از معدود حیواناتی است که به دلیل شرایط فیزیکی‌اش در سخت‌ترین شرایط هم قادر به ادامه زندگی خواهد بود. این حیوان نه با وجود بیماری‌ها از پا درمی‌آید و نه دمای بسیار کم و یا بسیار بالا در آن تاثیری خواهد داشت.
علاوه بر این شتر از گیاهان بی‌ارزشی تغذیه می‌کند و به تغذیه خاصی نیاز ندارد. بر همین اساس هزینه تغذیه و یا به صورت کلی هزینه نگهداری از آن فوق‌العاده پایین خواهد بود. البته نیاز اندک این حیوان به آب را نیز نباید نادیده گرفت. به طور کلی، تمامی این عوامل موجب گردیده است تا پرواربندی شتر برای بسیار از دامداران به یک شغل مطلوب تبدیل گردد.
در حال حاضر در ایران ۱ میلیون و ۶۰۰ هزار شتر وجود دارد که با توجه به این آمار، ایران در هفتمین رده تولیدکنندگان آسیا قرار گرفته است. در کشور ۱۳ استان در حوزه طرح توجیهی شتر پرواری مشغول به فعالیت هستند که شامل شترهای گوشتی و شترهای جماز می‌گردد. نوع اول به منظور تامین گوشت و شیر بسیار حائز اهمیت بوده و گونه دوم که بسیار هم سودآور است، اغلب در مسابقات زیبایی شترها و مسابقات شتردوانی کاربرد دارد. این مسابقات بیشتر مورد علاقه اعراب حاشیه خلیج فارس بوده که در سال‌های گذشته مورد توجه بعضی از شهرستان‌ها نیز واقع شده است.
شیر: اصلی‌ترین غذای ساکنان صحرا و بادیه شیر شتر است. مردم آسیای میانه از گذشته تا به حال همواره از شیر شتر در تغذیه خود استفاده می‌کرده‌اند. شیر شتر به مراتب بهتر از شیر گاوهای مناطق خشک و کویری است. شتر قادر است در طول روز حدود ۴ تا ۸ کیلوگرم شیر دهد و این مقدار در پاره‌ای از مواقع به ۱۲ تا ۱۵ کیلوگرم در روز می‌رسد.
از چرم شتر در صنعت کفش و صندل بسیار استفاده می‌شود. البته چرم شتر مرغوبيت چندانی نداشته و بیشتر به منظور ساخت زين، تازيانه و مشک آب و شير مورد استفاده قرار می‌گیرد.
زمان بررسی طرح توجیهی شتر پرواری جالب است بدانید پشم شتر دوکوهانه از لحاظ کیفیت اهمیت زیادی دارد و توليد ساليانه هر نفر شتر چیزی حدود ۱۲ الی ۵ کيلوگرم پشم است. شتر يک ساله بيشترين میزان پشم را داشته که از درجه کیفی بالایی برخوردار است. در خصوص شتر يک‌کوهانه هر سال مى‌توان از هر نفر ۱ الی ۲ کيلوگرم به‌دست آورد. کرک شتر در دوخت عبا، زيرانداز، روانداز و طناب کاربرد دارد که در پرورش شتر عباى نائين دارای معروفيت جهانى است.
گوشت شتر: گوشت شتر سرشار از مواد مغذی بوده و به لحاظ تركيبات شيميایی کمی متفاوت از گوشت دام‌های اهلی دیگر است. گوشت این حیوان نسبت به گوشت گاو پروتئين و چربی كمتری دارد و در مقایسه با گوشت‌های دیگر از سدیم بيشتر و پتاسيم كمتری برخوردار است. اصلی‌ترین ویژگی گوشت شتر نسبت به سایر گوشت‌ها، عدم وجود مواد هورمونی و آنتی بیوتیک در آن است.
همانطور که اشاره شد، هزینه‌های اولیه برای پرورش شتر اندک بوده و این موضوع نشان می‌دهد که در همان آغاز کار، می‌توان با یک زمین زراعی ارزان قیمت کار را شروع کرد و به مرور زمان و افزایش بهره‌وری به توسعه کار پرداخت و به همین دلیل چنانچه افراد، به سرعت اقدام به شروع کار کنند، می‌توانند در بازار هدف حضور به عمل آورند. در نهایت، پرورش شتر را می‌توان یک فعالیت توجیه‌پذیر اقتصادی دانست و همچنین افراد با مطالعه طرح توجیهی شتر پرواری اطلاعات لازم در این زمینه را به دست می‌آورند.
