فهرست
در طرح توجیهی پرورش بوقلمون گوشتی به بررسی فنی و اقتصادی آن میپردازیم.امروزه افزایش قیمت گوشت قرمز از یک طرف و خواص فراوان و طعم لذیذ گوشت بوقلمون از طرفی دیگر سبب شده است که این گوشت در سبد غذایی مردم جای گرفته و جایگزین گوشت قرمز در سفره ی خانوارها شود. با افزایش تقاضا و قیمت گوشت بوقلمون، پرورش آن به کسب و کار پرسودی تبدیل شده که آینده ای درخشان را برای پرورش دهندگان آن به ارمغان خواهد آورد.
سود پرورش بوقلمون با توجه به نوع اهدافی که برای پرورش دارید متفاوت خواهد بود ولی به طور کلی چنانچه دانش و تجربه کافی در زمینه پرورش بوقلمون داشته باشید به راحتی می توانید کسب و کار پر سودی را برای خود راه اندازی کنید.
در طبقه بندی حیوانات خانگی، بوقلمون از بزرگترین و سنگین ترین نوع پرنده محسوب می شود. بسیاری معتقدند که بوقلمون توسط سرخ پوستان آزتکومایا در مکزیک اهلی شده و توسط جهانگردان اروپایی به اروپا برده و در ایتالیا، فرانسه و انگلستان پرورش داده شده است. بعد از کشف آمریکا، پرورش و مصرف بوقلمون در این قاره به شدت گسترش یافت. در حال حاضر ایالات متحده آمریکا و اروپا مهم ترین تولیدکنندگان گوشت بوقلمون در دنیا هستند.
در ایران تا قبل از دوره ی صفویه، بوقلمون وجود نداشت. اولین بار تعدادی از تجار ارامنه که برای تجارت از ایران به اروپا رفته بودند، بوقلمون را به ایران آورده و به عنوان پیشکش تقدیم شاه عباس صفوی کردند. از آنجایی که شاه عباس از این پرنده خوشش آمد دستور داد تا این پرنده توسط ارامنه پرورش و تکثیر شود.
به مرور زمان و تا به امروز نگهداري سنتي بوقلمون در نواحي خراسان، گيلان و مازندران، آذربايجان غربي، شرقي، مركزي، فارس، اصفهان و كرمان متداول شد.
هدف از تدوین طرح توجیهی پرورش بوقلمون گوشتی این است که سرمایه گذار پروژه را از ابعاد مختلف فنی، مالی و بازار ارزیابی کرده و با محاسبه و در نظر گرفتن هزینه های احتمالی پا به عرصه این کسب و کار بگذارد. آگاهی دقیق و با جزئیات سرمایه گذار با میزان هزینه ها، امکانات و تجهیزات باعث می شود علاوه بر افزایش سرعت کار، بتوان میزان سود در هر دوره را برآورد کرد. با در دست داشتن طرح توجیهی که با روش صحیح و جزئیات دقیق نگاشته شده باشد می توان از هزینه های اضافی جلوگیری کرده و میزان سود را افزایش داد.
یکی از مهم ترین عاملی که در طرح توجیهی پرورش بوقلمون گوشتی باید به آن توجه کرد، برآورد هزینه های آن می باشد. به طور کلی برای پرورش بوقلمون به روش نیمه صنعتی و یا صنعتی می توان هزینه های زیر را درنظر گرفت:
پرورش بوقلمون از جمله کسب کارهای پر هزینه ای است که دولت جهت تأمین بودجه مورد نیاز برای سرمایه گذاری، تسهیلاتی را در نظر گرفته است. برای دریافت وام و تسهیلات لازم است وام گیرنده با پرورش بوقلمون آشنایی لازم را داشته و طرح توجیهی برای شروع کسب و کار خود را آماده کرده باشد. همچنین وام گیرنده باید با بازارهای خرید و فروش و سود زیان پرورش بوقلمون آشنایی کامل داشته باشد. وام گیرنده باید مجوز های لازم جهت شروع کسب و کار خود را گرفته و برای گرفتن وام به یکی از نهادهای حمایتی مشخص شده توسط دولت مانند جهاد کشاورزی، بسیج سازندگی و یا کمیته ی امداد مراجعه کند.
عدم توجه به نکات اصولی در انتخاب مکان مناسب، باعث کاهش قابل ملاحظه ای بازدهی در پرورش بوقلمون می شود. به همین دلیل در ایجاد مزرعه و یا سالن پرورش بوقلمون باید به نکات زیر توجه کرد:
یکی از اصلی ترین هزینه های پرورش بوقلمون، هزینه ی جیره ی مصرفی آن است به طوری که ۷۰ درصد از هزینه ها را شامل می شود.
غذای بوقلمون باید ترکیبی از دانه و موادی مانند پروتئین ها، هیدرات کربن (یا قندها)، چربی ها، مواد معدنی، ویتامین ها، اسیدهای آمینه باشد. از آنجایی که میزان خوراک بوقلمون از دیگر پرندگان پرورشی مانند مرغ بیشتر است و بوقلمون در هفته های اول تولد نسبت به سایر پرندگان خانگی در غذای خود به پروتئین بیشتری نیاز دارد هزینه ی خوراک آن نسبت به پرورش سایر پرندگان بیشتر است و این یکی از معایب پرورش بوقلمون محسوب می شود.
از آنجایی که سرمایه گذاری در زمینه ی پرورش بوقلمون هزینه های زیادی را در بر دارد و از طرفی بوقلمون پرنده ای حساس جهت پرورش است لذا لازم است سرمایه گذار قبل از شروع فعالیت، آموزش های لازم و اطلاعات کافی جهت پرورش را کسب کند. با گذراندن دوره های آموزشی مرتبط و به دست آوردن دانش مورد نیاز، نه تنها می توان از پرداخت هزینه های اضافی جلوگیری کرد بلکه می توان جلوی تلف شدن و ایجاد خسارت احتمالی به دلیل نداشتن دانش را گرفت.
امروزه آموزشگاه های آزاد و فنی حرفه ای بسیاری در سطح کشور وجود دارد که به آموزش صحیح و اصولی پرورش بوقلمون می پردازند.
از جمله هزینه هایی که باید در طرح توجیهی پرورش بوقلمون گوشتی در نظر گرفت هزینه های مربوط به حمل و انتقال بوقلمون گوشتی به کشتارگاه است. در حمل بوقلمون به کشتارگاه باید زمان دقیق برای رسیدن به موقع به کشتارگاه را درنظر گرفت و زمان انتظار تا کشتار را به حداقل رساند. در هزینه ی حمل و نقل باید مواردی مانند هزینه ی استخدام نیروی انسانی و کرایه وسیله ی نقلیه ی مناسب را نیز مورد توجه قرار دارد.
از جمله نکاتی که در نگهداری بوقلمون گوشتی باید به آن توجه کرد به شرح زیر می باشد:
همانطور که قبلاً هم اشاره کردیم پرورش بوقلمون گوشتی یکی از پرسودترین کسب و کار ها در فعالیت های اقتصادی است که در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. در طرح توجیهی پرورش بوقلمون گوشتی و قبل از شروع فعالیت خود لازم است بازار هدف خود را مشخص کنید. چنانچه قصد تولید گوشت بوقلمون در سطح گسترده دارید می توانید علاوه بر تأمین نیازهای استان محل سکونت خود و کشور به صادرات گوشت آن به کشورهای همسایه از جمله عراق، ترکمنستان و آذربایجان بپردازید.
گونه ها و نژادهای مختلفی از بوقلمون در سراسر دنیا وجود دارند. بسیاری از این گونه ها جنبه ی اقتصادی نداشته و فقط جنبه زینتی دارند. از جمله نژادهای بوقلمون که برای پرورش مناسب هستند عبارت‌اند از:
همانطور که در قسمت قبل اشاره کردیم نژاد و گونه های مختلفی از بوقلمون در دنیا جهت پرورش وجود دارد به همین دلیل انتخاب نژاد مناسب برای پرورش یکی از چالش هایی است که افراد به خصوص کسانی که قصد دارند تازه وارد این کسب و کار شوند با آن روبه رو هستند.
به طور کلی بوقلمون با دو هدف تولید گوشت و تولید گله (جهت تولید تخم نطفه دار و جوجه بوقلمون) پرورش می یابد. بنابراین برای انتخاب نژاد مناسب باید به هدف مورد نظر جهت پرورش توجه کرد. به طور کلی برای افراد تازه کار پیشنهاد می شود به دلیل مقرون به صرفه بودن از نژاد بومی اصلاح شده استفاده کنند.
بوقلمون نژاد بیوتی از جمله نژادی هایی است که به صورت صنعتی بیشتر جهت تولید گوشت پرورش داده می شود. البته این نوع بوقلمون را به دلیل قابلیت تخمک گذاری بالا می توان به منظور جهت تولید گله و تخم گذاری نیز پرورش داد.
بوقلمون بیوتی در مدت زمان کمتری نسبت به سایر نژادها وزن گیری می کند به طوری که در مدت زمان ۴ ماه بوقلمون های نر حدود ۱۵ کیلوگرم و بوقلمون های ماده حدود ۸ کیلوگرم رشد می کنند. به همین دلیل این نوع نژاد یکی از مناسب ترین نژاد جهت تولید پرورش گوشت است. البته به این نکته نیز باید توجه کرد که این نژاد نسبت به سایر نژادها، حساس بوده و بیشتر در معرض بیماری قرار می گیرد.
بوقلمون برنز اصیل پرهایی به رنگ سیاه، سبز، قهوه ای و برنزی دارد و رنگ غالب آن سیاه است به طوری که در زیر نور آفتاب به رنگ برنز دیده می شود. قد این نوع بوقلمون تا ۱ متر نیز رشد می کند.
بوقلمون برنز نسبت به سایر بوقلمون ها بسیار آرام و خونسرد است اما در برابر سرما حساس است. چنانچه در فضای باز یا سالن قصد پرورش بوقلمون برنز را دارید باید حتماً دمای مناسب برای پرورش در هر دوره را برای پرنده فراهم کنید.
این نوع بوقلمون با هدف تولید گوشت پرورش داده می شود چرا که میزان تخمک گذاری پایینی دارد. پس از یک دوره ۴ ماهه، نرهای این پرنده تا وزن ۱۳ کیلوگرم و ماده های آن تا وزن ۸ کیلوگرم می رسند.
در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم تعدادی از بوقلمون‌های برنزی، اصلاح نژاد شده و پرورش یافتند. اصلاح نژاد این نوع بوقلمون به دو دسته ی بوقلمون سینه پهن برنزی و بوقلمون برنز استاندارد تقسیم می شود. نرهای بوقلمون برنز اصلاح شده در طول دوره ی ۷ ماهه به وزنی حدود ۷ کیلو گرم و ماده های آن به وزنی حدود ۴ تا ۵ کیلوگرم خواهند رسید. بوقلمون برنز اصلاح‌شده نسبت به بوقلمون بیوتی میزان تخم گذاری و وزن گیری کمتری دارد اما به علت ثبات قیمت در بازار، در بین پرورش دهندگان محبوبیت داشته و بیشتر مورد توجه قرار می گیرد.
از آنجایی که نوسان های قیمت گوشت بوقلمون و هزینه ی دان مصرفی هر کدام از نژادها با یکدیگر متفاوت است مناسب ترین نژاد و مقرون به صرفه ترین نوع بوقلمون برای پرورش، بوقلمون بومی اصلاح شده است. این نوع بوقلمون تا ۷ ماهگی به سن بلوغ رسیده و تا این دوره وزنی حدودا ۷ الی ۹ کیلو گرم پیدا می کند. جیره ی مصرفی این نژاد در این دوره ی ۷ ماهه، چیزی نزدیک به ۳۵ کیلوگرم است.
به طور کلی وزن ماده های بوقلمون بومی اصلاح‌شده به ۱۵ تا ۱۷.۵ و وزن نرهای آن تا ۲۰ کیلوگرم هم می رسد.
از جمله مزیت های پرورش بوقلمون مولد، قیمت بالای این نوع بوقلمون نسبت به بوقلمون های گوشتی است.
پرورش بوقلمون‌های مولد به علت عملکرد و کارایی بهتر در جوجه‌کشی، بهتر است و تخم‌های تولیدشده ی آن بسیار باکیفیت‌تر و تازه‌تر از تخم‌های نطفه‌داری است که خریداری می شود.
از جمله مواردی که در پرورش بوقلمون مولد باید در نظر گرفت این است که به ازای هر ۳ الی ۴ بوقلمون ماده باید یک بوقلمون نر وجود داشته باشد چرا که بدون وجود بوقلمون نر، امکان استفاده از تخم مرغ ها به منظور جوجه کشی وجود ندارد. همچنین به جیره ی غذایی آنها باید دقت کرد چرا که جهت بالا بردن میزان تخم گذاری، جیره ی غذایی آنها باید دارای مقدار زیادی پروتئین و کلسیم باشد و برای جلوگیری از اضافه وزن، در غذای آنها باید مقدار کمی چربی استفاده شود.
علاوه بر فراهم نمودن سرمایه ی لازم جهت هزینه های پیشرو برای پرورش بوقلمون از جمله شرایطی که در پرورش جوجه ی بوقلمون باید در نظر گرفت می توان به موارد زیر اشاره کرد:
به طور کلی می توان گفت مشکل مشترک پرورش‌دهندگان بوقلمون عدم تحقیق صحیح و نداشتن اطلاعات کافی در مورد پرورش و بازار منطقه ی موردنظرشان است.
از جمله مشکلاتی که پرورش دهندگان بوقلمون با آن روبه رو هستند شامل عدم استفاده از نژاد خوب و متناسب با هدف، عدم استفاده از تغذیه ی با کیفیت، عدم آموزش لازم جهت شروع کار و عدم درنظر گرفتن بازار فروش و بازاریابی است. همچنین می توان مواردی مانند قیمت جوجه ی یک روزه، سرو صدا و بوی نامطبوع، تلفات زیاد و هزینه های تغذیه و خوراک را نیز از جمله مشکلاتی برشمرد که پرورش دهندگان با آن روبه رو هستند.
نحوه گرفتن مجوز پرورش بوقلمون
مانند دیگر رشته ها جهت اخذ مجوز صنعتی پرورشی بوقلمون گوشتی باید مراحل زیر پشت سر گذاشت:
پس از صدور موافقت‌نامه چه باید کرد؟
پس از ارائه ی مدارک و طرح توجیهی پرورش بوقلمون و گرفتن موافقت نامه از مراجع مرتبط، کمسیون صدور پروانه ای جهاد کشاورزی استان مورد نظر اقدام به صدور پروانه تأسیس می کند. بعد از صادر شدن پروانه ی بهره برداری، دارنده ی مجوز می تواند از کلیه ی تسهیلات بانکی و امتیازاتی که جهاد کشاورزی برای واحدهای پرورش بوقلمون در نظر گرفته استفاده کند.
امروزه در بسیاری از کشورهای دنیا بوقلمون را به صورت تجاری، پرورش و نگهداری می کنند. نگهداری بوقلمون به خصوص بوقلمون های جوان که نسبت به عوامل بیماری زا حساس هستند توجه فراوانی را می طلبد. در پرورش بوقلمون باید شرایط و عوامل محیطی مانند حرارت و دما، تهویه، بهداشت محیط و… که بر سلامتی پرنده تأثیر می گذارند را در نظر گرفته و مناسب ترین محیط را جهت رشد بوقلمون فراهم کرد. در ادامه به بیان چند نمونه از این عوامل که تأثیر مستقیم و مهمی بر رشد بوقلمون می گذارند می پردازیم.
دمای مناسب برای پرورش بوقلمون با توجه به نوع و نژاد آن متفاوت است لذا بهتر است برای در نظر گرفتن دمای محیط مناسب برای پرورش، از راهنمای پرورش نژاد موردنظر استفاده کرد. اما به طوری کلی در شروع پرورش از آنجایی که جوجه های یک روزه قادر به تطابق دادن دمای خود با محیط نیستند لازم است با استفاده از سیستم های حرارتی برای تمام سالن حرارت یکنواخت و مناسب در نظر گرفت تا جوجه ها سرما نخورند.
دمای محیط با توجه به مراحل رشد بوقلمون متفاوت است. به طور کلی دما در هفته های مختلف رشد در سالن باید به صورت زیر باشد:
به منظور اینکه بوقلمون ها از میزان رشد کافی برخوردار شده و بازدهی بالایی داشته باشند لازم است بر اساس تعداد، فضا و محیط لازم برای آنها فراهم شود. چرا که تراکم تأثیر زیادی بر گله می گذارد و چنانچه تراکم بالا باشد رشد و سلامتی بوقلمون ها به خطر می افتد.
در جدول زیر فضای لازم جهت پرورش بوقلمون در هفته های مختلف رشد جوجه ها به طور خلاصه بیان شده است:
| مراحل بزرگ شدن جوجه ها تا بلوغ | هفته
۱ |
هفته
۲-۴ |
هفته
۵-۶ |
هفته
۷-۸ |
هفته
۹-۱۲ |
هفته
۱۳-۲۰ |
| تعداد (بوقلمون از جوجه تا بلوغ) | ۳۰ | ۲۰ | ۱۰ | ۸ | ۵ | ۲-۳ |
| فضای یک مترمربع | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ | ۱ |
یکی از مهم ترین فاکتورهایی که در میزان بازدهی و کیفیت پرورش بوقلمون ها نقش کلیدی دارد، فاکتور نور، میزان روشنایی و رنگ نور است . استفاده از میزان نور به عواملی مانند نژاد، روش نگهداری و سن بوقلمون برای فرستادن به کشتارگاه بستگی دارد. با این وجود طبق پژوهش های صورت گرفته نورهای سبز و قرمز تأثیر خوبی بر فرایند رشد بوقلمون ها داشته و نسبت به نور سفید مناسب تر هستند. این در حالی است که استفاده از نور آبی اثر منفی بر رشد آن ها داشته و استفاده از آن توصیه نمی شود. همچنین علاوه بر رنگ، موقعیت منبع نور باید به گونه ای باشد که نور به صورت یکنواخت و مساوی به سرتاسر سالن تابیده شود.
میزان نور در سالن باید به گونه ای باشد که دسترسی جوجه ها به آبخوری و دانخوری به آسانی امکان پذیر باشد. در ۴۸ ساعت اول بعد از تولد جوجه ها، در تمام طول شبانه روز باید در سالن از روشنایی کافی استفاده کرد و بعد از آنکه جوجه ها خوردن و آشامیدن را یاد گرفت و به آن عادت کردند به مرور زمان، نور را کم کرده به طوری که در سن ۲ هفتگی میزان روشنایی به حداقل رسیده و به ۱۳ الی ۱۴ ساعت برسد. علاوه بر مدت زمان نور، شدت روشنایی نیز اهمیت ویژه ای دارد . شدت نور نیز مانند مدت زمان تابش نور باید در ۲ روز اول بیشتر بوده و به مرور زمان از شدت آن کاسته شود.
وجود تهویه مناسب باعث کنترل درجه حرارت سالن شده و میزان حرارت های تولید شده مانند میزان حرارت متابولیک متصاعد شده از سطح پرنده را کاهش می دهد. همچنین تهویه باعث افزایش اکسیژن سالن و خروج آلاینده هایی مثل دی اکسید کربن، آمونیاک، گردو غبار و منوکسید کربن می شود. حداکثر حجم میزان تهویه باید به گونه ای باشد تا علاوه بر فراهم کردن شرایط گفته شده، باعث افت درجه حرارت سالن نشود. حداکثر مجاز تغییرات درجه حرارت از طریق هواکش ها باید بین ۳ تا ۵ درجه سانتی گراد باشد.
همچنین به منظور فراهم کردن شرایط مناسب در سالن، لازم است میزان رطوبت موجود در سالن کنترل شود چرا که میزان خشکی بالای هوا باعث می شود پرهای پرنده رشد کافی نداشته باشد. رطوبت سالن باید بین ۶۵ الی ۷۰ درصد باشد.
همانطور که در ابتدای طرح توجیهی پرورش بوقلمون گوشتی اشاره کردیم امروزه استفاده از گوشت بوقلمون در بین خانواده ها افزایش پیدا کرده و همین امر سبب شده است پرورش بوقلمون گوشتی به فعالیتی پرسود تبدیل شود. کسب اطلاعات و دانش کافی در زمینه پرورش بوقلمون و تدوین طرح پژوهشی صحیح و کارآمد این امکان را برای سرمایه گذاران فراهم می کند که با درنظر گرفتن هزینه های موجود و بررسی پرورش بوقلمون گوشتی از تمامی زوایا و متناسب با هدف، کسب و کاری پرسود را راه اندازی کنند.
تماس با کارشناس ارشد و دارای گرید الف کانون مشاوران اعتباری و بانکی ایران